Hendrik Kuurstra (1927 – 2013)

Een geboren musicus. Speelde gitaar, fluit, piano, hobo en de Engelse Hoorn, dat merkwaardige instrument dat eigenlijk helemaal geen hoorn is, maar een althobo. Hendrik en zijn vrouw Clara woonden in een bescheiden woning in het Friese Oosterwolde. De woonkamer werd voor een belangrijk deel gevuld door een enorme concertvleugel. Clara en ik hebben mooie gesprekken gehad. Over haar man, natuurlijk. Maar ook over muziek, want die twee onderwerpen waren niet los verkrijgbaar…  Natuurlijk speelden we tijdens de dienst Dvorak, symhony nr. 9 in E mineur, opus 95 “Uit de nieuwe wereld”. Zijn instrument, zijn uitvoering. Na afloop van de plechtigheid werd ik aangesproken door een ex-collega van Hendrik. Had samen met hem gespeeld in het Noord-Nederlands Orkest. Had Hendrik helemaal herkend, was getroffen door het verhaal…

Inloopmuziek: Edward Grieg – Peer Gynt suite

Woorden van welkom door uitvaartleider Jochum Wouda

Muziek opening dienst: Beethoven – Sonate voor piano nr. 8 opus 13 “Pathetique” 2e deel, uitgevoerd door Lucas Jussen

Bijdrage dhr.  Pieter Alkema  (Zwager)

Panis Angelicus – Uitv. Engels Kamerorkest o.l.v. Barry Rose, zang Dame Kiri te Kanawa

Ik stel voor om, in gedachten eens terug te gaan naar het jaar 1927. Een bijzonder jaar. Het jaar waarin wordt begonnen met de aanleg van de afsluitdijk.. Er komt een vaste vliegverbinding voor passagiers met Batavia, Indonesië. Tegenwoordig een vlucht van 14 uur, toen deed men er gemiddeld 14 dagen over…  Charles Lindbergh is de eerste mens die non stop van New York naar Parijs vliegt. Het is het  jaar waarin Franz Lehár Der Zarewitsch componeert. 1927 is zo’n jaar waarin bijzondere kinderen worden geboren. Zanger en presentator Herman Emmink, bijvoorbeeld. Superkruidenier Albert Heijn, Jozef Ratzinger –  de dit jaar afgetreden  Paus Benedictus de zestiende. Harry Mulisch, Sidney Poitier…

Op zondag 26 juni van dat jaar 1927, was het winderig en koud in Leeuwarden. Veel te koud voor de tijd van het jaar, niet warmer dan een graad of tien. Maar bij Jurrien en Elisabeth Kuurstra in Leeuwarden, was het alsof de zon scheen: het was de dag dat hun eerste kindje werd geboren. Een zoontje. Ze noemen hem Hendrik.  Hun trots, een zondagskind. Een muzikale familie, mogen we wel zeggen. Hendrik groeide op, er kwamen nog drie kinderen, het was een harmonieus gezin. Lagere school en op het moment dat hij die deur achter zich dicht trekt, is Nederland in Oorlog. Dat verhinderde Hendrik niet om verder te leren: de ambachtsschool. Houtbewerking. Maar een timmerman zou het nooit worden, daar was hij te tenger voor, te fragiel kunnen we wel stellen. Henk was niet gebouwd voor een baan in de bouw. Hoewel hout altijd een grote aantrekkingskracht op hem heeft gehouden. Kijk maar eens naar de prachtige klokken die hij gebouwd heeft. Wat een liefde zit daarin, wat een creativiteit, wat een geduld, wat een oog voor detail, en vooral: wat een goede smaak… Of dat mooie gedetailleerde scheepsmodel van de Cutty Sark.

Goed, woningbouw zou dus niets worden, zo veel was duidelijk. De muziek misschien? Dat is niet eenvoudig, om daarin de kost te verdienen. Henk ging in zijn vrije tijd studeren, om zelf muziekles te mogen geven. Want daar, in de muziek, daar lag toch zijn talent. Een allround musicus, mag ik wel zeggen. Hij speelde gitaar, fluit, piano, hobo en de Engelse Hoorn, dat merkwaardige instrument dat eigenlijk helemaal geen hoorn is, maar een alt-hobo. Het lievelingsinstrument van Henk. En dan krijgt hij de kans van zijn leven. Via een oom mag Henk voor komen spelen bij het Fries Orkest. Een van de voorlopers van het Noord Nederlands Orkest. Een droom gaat in vervulling, een leven van, met en in de muziek. Henk wordt aangenomen.  Voortaan zal de Engelse hoorn een nog belangrijker rol in zijn leven gaan spelen

Dvorak, symhony nr. 9 in E mineur, opus 95 “From the new World“, deel 2, Largo

En er komt nog een bijzondere kans. Via zijn zus. Nicolien, dus. Nicolien maakte tijdens een vakantiereis kennis met Clara. Clara Aagje Pieters. Uit Noord-Holland, Den Helder om precies te zijn. Nicolien vertelde over haar muzikale broer en Clara toonde belangstelling. Ze maakten kennis, Clara en Henk. Gingen corresponderen. Prachtige brieven schreven ze elkaar; Clara heeft er een aantal trouw bewaard.  “Wát trok u zo aan in Hendrik?”, vroeg ik afgelopen week aan Clara. Het was niet bepaald een Don Juan om te zien. Hij was klein van stuk, al snel kalend, met een beetje de uitstraling van een verstrooide professor. Maar het was ook zeker niet de buitenkant waar Clara voor viel. Ze vertelde me: “Het was zo’n lieve, betrouwbare man. Henk was de eerste in mijn leven die me niet teleurstelde. Nooit.  Hij was serieus van plan om samen met mij een mooi leven op te bouwen.”
Ze trouwden. 10 Juli 1959. Ik zag de trouwfoto. Prachtig. Henk in een strak donker kostuum, Clara in een mooie zelfgemaakte witte trouwjurk.  Geheel in de sfeer van de tijd van wederopbouw – geen geld uitgeven aan dingen die niet echt nodig zijn. Ze hadden beiden ook serieus gespaard. Beschikten samen over een startkapitaaltje waar je in die jaren een huis van kon kopen. Henk was 32, Clara 27. Hun leven samen ging nu echt van start. Ze trouwden. Kregen kinderen. Hendrik Jurjen werd op 27 augustus 1961 geboren. Een pracht van een baby. Maar al snel bleek dat er een verschil was met andere kinderen. Hendrik Jurjen praatte niet.  Hij was wel geobsedeerd door de muziek van zijn vader. Kon ademloos zitten toekijken en luisteren als vader thuis zat te repeteren. En dat praten? De arts voorspelde: wacht maar af, dat komt vanzelf wel. Ooit gaat hij dit stilte wel inhalen. En zo gebeurde, maar het bleef een zorgenkind. Autisme is een ontwikkelingsstoornis die gewone communicatie niet gemakkelijk maakt.  En wellicht heeft Marjolein, hun dochtertje, dat op 7 maart 1964 werd geboren, daardoor minder aandacht gekregen dan zij verdiende.

Er waren veel  mooie dingen, in die jaren zestig en zeventig. De vakanties, bijvoorbeeld. Met de caravan, naar Ameland, bijvoorbeeld. Of naar Appelscha. Dat laatste was natuurlijk praktischer, daar rij je vanuit Groningen in drie kwartier naar toe. Maar Ameland… tja, wat zal ik zeggen… de romantiek van een eiland, die sfeer, dat vind je toch alleen maar op de wadden… Maar dan komt het tot een breuk mat Marjolein. De problematiek van de pubertijd, ongetwijfeld versterkt door het gevoel dat zij minder aandacht en liefde ervoer dan haar broer… Tja, soms gaat dat zo.  Soms blijken relaties niet duurzaam, dat kan ook voorkomen in de relatie tussen ouder en kind… Dan ga je dus samen verder. En samen hadden ze het goed. Ze verhuisden in 1984 naar Oosterwolde, lekker dicht bij Appelscha. En ze maakten samen mooie reizen. Naar Jersey, bijvoorbeeld, dat prachtige eiland voor de kust van Bretagne, via St. Malo, dat romantische havenstadje. Naar Oostenrijk, naar Slovenië, naar Karinthië, naar Zelle, naar Bremen, naar de Lüneburger Heide. En natuurlijk naar Wenen. Schönbrunn, de geboorteplaats van de operette, van de romantische voorstellingen, al sinds 1941 de stad van het traditionele nieuwjaarsconcert,  de bakermat van de Europese muziek, onlosmakelijk verbonden met Johann Strauss.

Wien, Wien, nur du allein – Barbara Bonney & Ronald Schneider (Im Chambre séparé)

Maar ook gewoon, thuis hadden ze het samen goed. Er was nog steeds veel om van te genieten. Clara kan goed koken, Henk wist daarvan te genieten. Haar zuurkool met spekjes, bijvoorbeeld. Of andere mooie wintergerechten als bijvoorbeeld hutspot. En daarna even genieten van een Egyptisch sigaretje – zo’n ovale, met van die pittig gekruide tabak – of, toen die steeds moeilijker verkrijgbaar waren, een lekker sigaartje. Clara vond het heerlijk om haar lief te verwennen en Henk liet dat graag gebeuren… En in december was het Henk die de boom uitzocht en daar ook de passende muziek bij wist te vinden… De vleugel nam en neemt nog steeds een prominente plaats in, in de kamer van hun aan de Menning 114 in Oosterwolde. Zoals muziek een belangrijke plaats innam in hun beider leven. Ook toen Henk niet meer actief speelde in het Noord Nederlands Orkest. Want – en zo staat het ook zo toepasselijk op zijn rouwbrief, “muziek is de schoonste van alle kunsten…” En er waren de vakanties op Vlieland. Huisje “Windjammer”. Heerlijke bungalow, vlak bij zee, in de duinen, aan de rand van het bos. Ze gingen er 25 jaar trouw naar toe, elk jaar twee weken. En als die twee weken om waren, boekten ze meteen voor het volgende jaar. Zomer op Vlieland…

Maar dan, deze zomer, gaat het niet goed. Dinsdag 2 juli waren ze samen nog het dorp in geweest, boodschappen doen. Maar die nacht ging het mis. Henk werd getroffen door een zware hersenbloeding. Werd met spoed opgenomen in het ziekenhuis, waar men eerst niet veel hoop gaf. De term “zorgwekkend” passeerde. Maar toch… Henk gaf niet op. Nog niet. Knapte toch weer enigszins op. Ging voor revalidatie naar Stellinghaven, hier in Oosterwolde. En wat is hij daar liefdevol verzorgd! Die mensen daar zijn hun gewicht in goud waard. En natuurlijk kwam Clara trouw op bezoek. Discman mee, kon hij toch nog genieten van de muziek die hij zo mooi vond. Maar het werd steeds moeilijker. Henk leverde steeds meer in. Afgelopen dinsdag, vandaag precies een week geleden,  was Clara ook weer bij hem. Ze besloten even naar buiten te gaan. Even op een bankje genieten van dat heerlijke zachte weer. Samen even in de zon, de temperatuur kwam nog op 20 graden, en dat voor eind oktober… Buitengewoon…. Het was de laatste keer dat Henk van de zon kon genieten. Hij overleed die nacht…

En nu? Nu rest ons die laatste moeilijke taak: Henk begeleiden naar zijn laatste rustplaats. Daar spreken wij elkaar straks weer.

Bach – Mattheus Passion – Erbarme Dich, mein Gott soliste: Aafje Heynis

Dames en heren,
Het moment waar we de laatste dagen naar toe hebben moeten leven is nu aangebroken. Het moment van het definitieve afscheid van het lichaam van Hendrik Kuurstra. Alles wat wij nu nog hebben zijn herinneringen. Herinneringen aan dat muzikale zondagskind. De man met zijn voorliefde voor hout – zowel in letterlijke zin, als materiaal, als ook in muzikale zin. De alt-hobo, oftewel de Engelse Hoorn. Herinneringen aan een mooi leven. Een leven dat vol was van mooie muziek. Zijn liefde voor de muziek – het enige dat daarmee kan worden vergeleken is zijn liefde voor Clara. De twee grootste liefdes van zijn leven. Nu rest ons niets anders dan hem toe te vertrouwen aan de aarde. De Friese aarde, waarop hij is geboren en waarin we hem nu, om de cirkel rond te maken, gaan begraven. Ik stel voor om nu even de stilte te zoeken om zo, ieder op zijn eigen manier, dit bijzondere leven, deze bijzondere man, te gedenken.

.-.-.-.-.-.-.-.-.

Hendrik Kuurstra. Wat is het goed geweest dat u hier bij ons was. U bent er in geslaagd om de wereld voor veel mensen mooier te maken. Kleurrijker, muzikaler. U laat een grote leegte achter, maar gelukkig ook een schat aan waardevolle herinneringen. Laten we die koesteren… Nu is er rust.

Rust zacht,
Dag Hendrik…