Zaterdag 14 februari. De jaarlijkse grote carnavalsoptocht in Ter Apel. Eén van de grootste van Nederland, als is het ver boven de grote rivieren. Baukje Buwalda (33 jaar) woonde nog maar net in Ter Apel. Ging samen met haar ouders en haar zoontje kijken. En dan, de optocht is bijna afgelopen, gebeurt er een ramp. Een ouder echtpaar rijdt met hun auto per ongeluk in op de laatste toeschouwers. Vader Jack en moeder Bartje raken zwaar gewond, kleine Sverre, in zijn buggy, blijft ongedeerd, maar Baukje was op slag dood.
Wat een verdriet, op één moment, in één familie…
Ik mocht haar levensverhaal schrijven en samen met Serry Kiers de plechtigheid “doen”.
Dat het een emotioneel geheel werd, mag duidelijk zijn…
Inloopmuziek: Yann Tierssen – Compilatie Amelie (plm. 7 minuten, wegfaden als iedereen zit)
Woorden van welkom door uitvaartleidster
Ik stel voor om, in gedachten nog eens terug te gaan naar het jaar 1981. Er komt een bijzonder journaal op tv: het jeugdjournaal. De TGV rijdt voor het eerst, een trein die meer dan 300 kilomter per uur haalt. Griekenland wordt lid van de Europese Unie – als we daar maar geen spijt van krijgen… Het is jaar van het Engelse sprookjeshuwelijk: Prins Charles trouwt met dat mooie meisje, die kleuterleidster, Diana. Dat sprookjes niet altijd duurzaam zijn, zou pas veel later blijken.
1981. Het is zo’n jaar waarin bijzondere mensen worden geboren. Justin Timberlake, bijvoorbeeld. Anna Koernikova en Serena Williams, Zlatan Ibrahimović, de Zweedse voetballer. Caro Emerald, dat gouden stemmetje uit Rotterdam. Op vrijdag 13 november van dat jaar is het, rustig, grijzig herfstweer in het zuidwesten van Drenthe. Het is de dag dat Jack en Bartje Buwalda in Dieverbrug ook een bijzonder kindje kregen. Hun derde, een meisje. Na Ferdinand en Jantine. Ze krijgt bijzondere namen mee: Baukje Akkelien. Baukje, dus. Geboren op vrijdag de dertiende. Heeft ze zelf altijd gezien als iets positiefs. “Zie je wel dat het geen ongeluksdag is, er gebeuren ook hele mooie dingen op vrijdag de dertiende…”
En ze had gelijk. Vond ook vader Jack, want Baukje was het mooiste verjaardagscadeau dat hij ooit had gekregen. Hij werd diezelfde dag namelijk dertig. Twee jaar later werd Nienke geboren, het zusje waar Baukje het meest mee op zou trekken. Ze deelden dezelfde slaapkamer, sliepen in een stapelberd, Baukje boven, Nienke onder. Samen in het donker spelletjes doen, elkaar raadseltjes opgeven. Of samen zingen, dat bekende kinderslaapliedje.
Muziekfragment: Ik ga slapen, ik ben moe (18 seconden)
Naar de lagere school, ging allemaal goed. Ze kon goed leren, eigenlijk niks bijzonders, dus. Hoewel… ja, toch, wél iets bijzonders: Baukje was klein van stuk. Zó klein dat de meester een stuk van de stoelpoten afzaagde, omdat ze anders niet met haar beentjes bij de grond kwam. Na de lagere school naar de Mavo, in Smilde. De Vincent van Gogh Mavo. Elke dag op de fiets. Zestien kilometer heen, zestien kilometer terug. Op de nieuwe fiets, want die kregen ze allemaal, een nieuwe fiets, als ze van de lagere school kwamen.
Afgelopen woensdagavond was ik in Wapse. Met een hele groep zaten we bij elkaar. Keken terug naar het leven van Baukje. Moeder Bartje, net terug uit het ziekenhuis, Ferdinand, Jantine en Robert, Nienke en Rudi, Harma, Kim… We keken terug naar een mooie, onbezorgde, gelukkige jeugd. Naar de Pony die ze deelde met zus Nienke. Blacky, die is er nog steeds. Naar leuke vakanties, ook. Naar de kleinschalige SVR-camping van Mevrouw Straat in Eperheide, met dat prachtige uitzicht over het Zuid-Limburgse heuvelland.. Of naar Noord-Holland, naar de boerderij van Tante Janny, in Stroe, op loopafstand van de zee. Daar waar Jantine stieken de eerste trekjes van een sigaret nam… Baukje was toen een jaar of tien en deed niet mee. Heeft nooit gerookt…
Kijken naar haar carrière, ook. Hoe ze, na de Mavo, SPW ging doen. In 1999 was dat. Hetzelfde jaar waarin het gezin verhuisde naar Ter Apel. Had alles te maken met het werk van Jack, bij de penitentiaire inrichting ter plekke. Ferdinand en Jantine verhuisden niet mee, die waren al groot genoeg om zelfstandig te worden.
SPW, in Emmen. Dagelijks met de bus op en neer. En zo ontmoette ze, op die eerste schooldag, bij de bushalte, Kim. Vanaf die dag waren ze vriendinnen. Vriendinnen voor het leven. Tegenpolen, soms ook. Kim lang en rood, Baukje blond en klein. En er was nog iets: Baukje vond het Fries, dat ze van moeders kant had meegekregen, belangrijk. En mensen die Fries als een dialect wilden afserveren, kregen met Baukje te doen. Fries is geen dialect, Fries is een Taal!!! Baukje kon het er niet genoeg inhameren. Die ene keer kreeg ze onverwacht bijval van Kim. Hoewel… gedeeltelijke bijval. Kim sprak: “Baukje heeft gelijk: Fries is géén dialect. Wat het dan wel is? Een spraakgebrek…”
Tjonge, wat heeft ze toen hard moeten lopen. Zo ongeveer de hele school door…
Ander kenmerk: Baukje was Big. Kim trouwens ook. Een soort van koosnaam / scheldnaam. En dat ging vrij ver. Als er telefoon was voor Kim dan werd er thuis geroepen: “Kim, telefoon”. “Wie is het?” “Big”. Baukje, dus.
Bijdrage Kim
Muziek: O’G3ne – Emotion (Studio Version)
Na de SPW deed ze SPH. Sociaal Pedagogische Hulpverlening. Samen met zus Nienke. Deden ook samen het afstudeerproject. Liepen stage bij Veldzicht in Balkbrug, waar vooral langdurig gestraften zitten. De zware gevallen, zeg maar. En ze leerde Harma kennen. Collega / vriendin. In Assen, de GGZ.
Hoe haar vriendinnen Baukje hebben ervaren? Dat is moeilijk in twee woorden samen te vatten. Kim kwam met een omschrijving die behoorlijk hout sneed: Het was niet altijd gemakkelijk om Baukje te doorgronden. Ze kon heel stil zijn, heel gesloten. Maar ook heel extravert, expressief, explosief, zelfs. Je moest veel moeite doen om haar te bereiken, om door te dringen door de muurtjes die ze had opgeworpen. Maar als je haar had bereikt, dan liet ze je ook niet meer los. Trouw was ze in haar vriendschap. Hondstrouw.
Samen werken, maar natuurlijk ook samen uitgaan. Naar de Zwetser in Emmen, bijvoorbeeld. Of naar Bermuda in Ter Apel. Helemaal losgaan, zeker wanneer Kim Wilde en Nena weer eens langs kwamen
Fragment: Nena & Kim Wilde – Anyplace, Anywhere, Anytime (plm. 20 seconden)
Ook leuk: uitgaan in Groningen. Naar één van haar favoriete eettentjes. De Cantina Mexicana aan de Vismarkt. Lekker en betaalbaar. Baukje was gek op Mexicaans. Daarentegen had ze een hekel aan paprika en aan ui. En dan toch gek op Mexicaans zijn? Kijk, dat zijn zo van die tegenstrijdigheden die Baukje tekenden. Een hekel aan ui hebben en tegelijkertijd was hachee een van haar lievelingsgerechten. Legt u het even uit? Ik kan het niet… Het was heel bijzonder om Baukje te zien eten. Dingen die groen waren, deugden sowieso niet, kon je niet eten. Na een maaltijd was haar bord aan de rand dan ook vooral gevuld met kleine groene stukjes die ze er zorgvuldig uit had gevist.
Uitgaan, ze deed het graag. Andere hobby: winkelen. Liefst ieder weekend. En Baukje had een dure smaak, was behoorlijk merkbewust. En dan bedoel in niet merken als Wibra en Zeeman, maar vooral de betere merken. Tommy Hilfiger, bijvoorbeeld. Esprit, Oylili, Pip, G-star, Zsara, DKNY… Tja dan wordt winkelen al gauw een kostbare aangelegenheid.
En dansen. Salsa, met name. Want dat was een feest om te zien, als Baukje ging dansen. Met dat mooie, ranke lijf en haar geweldige maatgevoel. Het had, ook qua afmeting, een rasechte Zuid-Amerikaanse kunnen zijn. Honderdzestig centimeter muzikale explosiviteit, een wervelwind op de dansvloer. Als Baukje danste, dan keken de omstanders. Kwamen ze zelf niet of nauwelijks aan dansen toe…
We hebben afgelopen woensdagavond ook zitten filosoferen over een andere tegenstrijdigheid in het leven van Baukje. Het was een mooie meid, dat mag duidelijk zijn. Wie die Facebook foto heeft gezien, van die fotoshoot in Turkije, die weet het: mooi. Die ogen, dat gezichtje, helemaal niks mis mee. En ze was slim, intelligent. Had een pittige studie afgerond en dat lukt niet als je dom bent, toch? Ik denk dan: aantrekkelijk, intelligent, vol liefde, heel erg aardig… De mannen staan opgesteld in rijen van 10. Maar dat was dan weer niet het geval. Althans, zo heeft Baukje het zelf nooit ervaren. Of ze er niet voor open stond? Ja, zeker wel. Samen met vriendinnen kijken naar een mooie romantische film of zo. Dan kon ze helemaal wegsmelten. “Oooh wat mooi…. Zo wil ik het ook…. Wat romantisch…” Maar dat lukte op de een of andere manier steeds niet. Natuurlijk, er waren vriendjes. Maar de ware Jacob zat er steeds niet bij…
Zelfs niet toen ze van die ene vriend in verwachting raakte. Baukje was heel bewust in die belangrijke keuze: Dit wordt het kind dat ik wil. Niet dat de biologische vader daar ook zo over dacht, maar dat veranderde niets aan de situatie. Dat hij het niet wilde, gaf alleen maar aan dat hij het niet waard was. De vader is uit beeld maar Sverre kwam in haar leven. Wat een prachtig kind… Nu dus toch ook voor Baukje de ware Jacob: Sverre Jacob.
Eindelijk was daar dus ook voor Baukje die grote roze wolk. Moeder zijn van het mooiste kindje van de hele wereld. Van Sverre. Wat een geluk… Maar dichter Willem Elschot wist het al in zijn gedicht “het Huwelijk”: Tussen droom en daad staan wetten in de weg en praktische bezwaren. Het moederschap was mooi, prachtig zelfs, maar had zeker praktisch nadelen. Het begon al met een moeilijke, zware bevalling. En dan moet Sverre nog een week in het ziekenhuis blijven. Borstvoeding via kolven, ook niet het romantische idee dat ze voor ogen had. En dan al die andere problemen. Werk, geld… Gelukkig was er de hulp van haar ouders. Die konden op Sverre passen, als Baukje werkte. Want er moest wel gewerkt worden, hard gewerkt, zelfs. Het huis in Groningen werd uiteindelijk verkocht, financieel was het allemaal bepaald geen rozengeur en maneschijn. Ze ging weer bij haar ouders in Ter Apel wonen. Tja, dan blijkt die grote roze wolk opeens toch wel een beetje heel erg broos…
In haar werk was ze goed. Heel goed. Maar wat zal ik daarover vertellen? Het is veel verstandiger om dat uit de eerste hand te vernemen. Ik mag dan ook Mirthe Hillebrand en Niek Roffel vragen om naar voren te komen.
Bijdrage collega over Baukje in haar werk
Afsluiten met muziek: Common Linnets – Calm after the storm
En dan komt die ene dag. Niet vrijdag de dertiende, maar de dag er na. Zaterdag de veertiende. Valentijnsdag. De dag van de grote carnavalsoptocht in Ter Apel. Op afstand de grootste optocht van Noord-Nederland, qua carnaval. Veel verschillende carnavalsverenigingen uit Nederland en uit Duitsland doen hier aan mee. Eerst op zaterdag in Ter Apel en dan, twee dagen later, op Rosenmontag in Duitsland.
Baukje was er, met haar ouders en met Sverre. En met nog zo’n 35.000 andere mensen. Het was de vijftigste keer dat deze optocht werd georganiseerd. In totaal 73 praalwagens, de een nog mooier dan de andere. Het eind van de optocht kwam na twee uur in zicht. Eén van de laatste wagens was die hele mooie, uit Duitsland, leuk voor de kinderen: Sesamstrasse…
En dan gebeurt er iets dat nooit had mogen gebeuren. Achter Baukje en haar ouders zat een ouder echtpaar in de auto te kijken naar het spektakel. In hun donkergroene Kia, automaat. Wat er precies is gebeurd, daar wordt nog onderzoek naar gedaan. Het klinkt logisch dat de man achteruit wilde rijden, maar de versnelling per ongeluk in de vooruit stand had staan. Hij gaf gas, schrok en drukte daardoor het gaspedaal nog dieper in. Het gevolg: hij knalde vooruit, tegen de wagen van Sesamstrasse aan. Iemand zag het aankomen en rukte het wandelwagentje met Serre erin weg, die werd niet geraakt. Maar Baukje en haar ouders wel. Gevolg: haar ouders raakten ernstig gewond en Baukje overleed ter plekke. Zo’n idioot ongeluk, dat bedenk je toch niet?
Even voor de wellicht overbodige duidelijkheid: van enige opzet was natuurlijk geen sprake. En, ondanks dat het carnaval was, van drank ook niet. Ook over de rijvaardigheid van de betreffende chauffeur is geen twijfel, de man reed al meer dan zestig jaar schadevrij. We kunnen dan ook niet anders dan vaststellen dat ook dit oudere echtpaar door een ramp is getroffen. Ook voor hen is dit iets wat hen altijd bij zal blijven. Maar dat neemt niet weg dat het juist voor Baukje en haar familie wel heel erg desastreus is geworden. Met als enig lichtpuntje dat de kleine Sverre, als enige, ongeschonden bleef…
Hoe dat nu verder moet? Zoals de zaken er nu voor staan, nemen Nienke en Rudi Sverre op in hun gezin. Niet in de laatste plaats omdat Baukje nog niet zo heel lang geleden haar zus een enorm compliment gaf: “Ik wil proberen mijn Sverre op te voeden op de manier zoals jullie dat doen!”
“Maar,” zo wist Nienke nu al, “het blijft een Buwalda. Die achternaam zal hij blijven houden…”
En nu?
Tja, wat wij nu nog hebben, zijn herinneringen. Herinneringen aan dat meisje dat zo klein was, dat de schoolmeester een stuk van de stoelpoten af moest zagen. Aan het zusje waar Nienke zo’n goeie band mee had. Aan die super-vriendin die misschien niet gemakkelijk voor je te winnen was, maar waar je zo ongelooflijk veel warmte en liefde van kreeg. Aan die mooie jonge vrouw, die Salsa kon dansen als een rasechte Zuid-Amerikaanse. Die zo genoot van de vakanties in Zuid-Limburg en Noord-Holland en later in Italië en Turkije. Die zo gek was op Mexicaans eten, maar geen paprika lustte, en geen uien, hoewel hachee haar lievelingsgerecht was…
Herinneringen aan een vat vol tegenstrijdigheden, aan een romantische droomster, maar ook aan een nuchtere verstandige vrouw in haar werk. Herinneringen aan die muzikale vrouw, die zo kon genieten van – en meezingen met – the voice of Holland. Aan die leuke, lieve dochter van Jack en Bartje. Aan de leukste zus en schoonzus die Ferdinand en Jolanda, Jantine en Robert, en Nienke en Rudi zich hadden kunnen wensen. Aan die bijzondere vriendin van Harma en van Kim. Maar bovenal: herinneringen aan de moeder van de kleine Sverre, die later zijn moeder vooral uit de verhalen zal moeten leren kennen… En uit de persoonlijke zaken die u voor hem achter zult laten…
Baukje Akkelien Buwalda.
Wat was het mooi dat jij hier bij ons was. En wat is het allemachtig jammer dat het niet langer heeft mogen duren. Je hebt in de relatief korte tijd dat je bij ons was, de wereld voor heel veel mensen een beetje mooier weten te maken. Kleurrijker, muzikaler ook. Je laat een verpletterende leegte achter, maar gelukkig ook een schat aan waardevolle herinneringen. Ooit… ooit… zullen we hopelijk die leegte kunnen opvullen met die prachtige herinneringen. Ooit. Als de glimlach om al dat moois, sterker is geworden dan de tranen om het verdriet, het gemis.
Niet het snijden doet zo’n pijn, maar het afgesneden zijn…
Dag Baukje
Je wordt nu al gemist.
Rust zacht…
Dankwoord en aanwijzingen van uitvaartleidster
Uitloopmuziek: Mr Probz – Waves
Maaike Ouboter – Dat ik je mis
Compilatie Yan Tierssen (als inloop)